Wat kosten kern en wind?

“Bartjens” vroeg zich gisteren in het Financieele Dagblad (€) af wat beter is: kernenergie of windenergie. En of windenergie goedkoper is. Bartjens kijkt daarbij vooral naar de investeringen die komende jaren nodig zijn. Enerzijds voor de renovatie, bouw en ontmanteling van kerncentrales en anderzijds naar de investeringen in windturbines. Aanleiding lijkt de recente publicatie van de Europese Commissie over investeringen in kernenergie in Europa. Bartjens sluit het stuk over kosten af met de opmerking dat het nog onduidelijk is wat de renovatie en vervanging van windturbines gaat kosten. En dat het onduidelijk is of wind op termijn ook goedkoper is dan ‘kern’.

Er is echter wel degelijk een vergelijk te maken van de kostprijs per geproduceerde kilowattuur (kWh). Laten  we daarbij eens kijken naar de plannen voor een nieuwe Britse kerncentrale en de kostprijs van windenergie in ons eigen land.

Wat kost stroom uit een nieuwe kerncentrale?

Kernenergie heeft een zeer lage CO2-uitstoot en zou in die zin een rol kunnen spelen in het verlagen van de CO2-uitstoot van stroomproductie (de vraag blijft dan natuurlijk hoe we om moeten gaan met het kernafval). Op dit moment is een nieuwe kerncentrale in Europa echter geen goedkope optie. Voor de nieuwe kerncentrale die gepland is bij Hinkley Point, heeft de Britse overheid een garantieprijs gegeven van 11 ct per kWh. Dat betekent dat de stroom uit de kerncentrale een forse subsidie krijgt vergeleken met de marktprijs voor elektriciteit. De subsidie is gegarandeerd voor 35 jaar inclusief inflatiecorrectie. De garantieprijs wordt dus elk jaar aangepast aan de inflatie, zoals de grafiek hieronder laat zien. Gemiddeld over de looptijd van de garantieprijs is het nominale bedrag ca. 13-14 ct/kWh afhankelijk van de inflatie.

De Europese Commissie becijferde in een eerder stadium dat  de totale subsidie -afhankelijk van de toekomstige stroomprijs- kan oplopen tot 17,6 miljard Britse pond. Na enkele aanpassingen in de regeling gaf de Europese Commissie in oktober 2014 goedkeuring voor de subsidie.

Ook in Nederland is een nieuwe kerncentrale niet mogelijk zonder flinke subsidie. Zoals premier Rutte bij de Algemene Politieke Beschouwingen in 2014 uitlegde, kan iedereen die dat wil een vergunning voor een nieuwe kerncentrale aanvragen. Er zijn echter geen aanvragen. Zoals de premier met gevoel voor understatement zei: ‘een businesscase voor een kerncentrale is op dit moment heel lastig rond te krijgen’.

Wat kost windenergie in Nederland?

Windenergie op land is in Nederland de goedkoopste bron van duurzame elektriciteit. Volgens het overzicht van de kostprijs van duurzame energie-opties in Nederland dat ECN jaarlijks maakt kost windenergie op land afhankelijk van de locatie 7,0 tot 9,3 ct per kWh. Deze kostprijs is bij de subsidieverlening voor duurzame energie (SDE+) de maximale bedragen. Daar moet de eigenaar van een duurzaam energiesysteem alle kosten uit dekken, inclusief het opruimen van de turbines aan het eind van de levensduur. De  SDE+ subsidie voor windenergie loopt 15 jaar en wordt niet gecorrigeerd voor inflatie.

Windenergie op zee

Voor de nieuwe windparken op de Nederlandse Noordzee worden komende jaren tenders gehouden. De partij met het laagste bod mag het windpark bouwen. Voor elke tender is vooraf een maximumprijs vastgesteld door Minister Kamp in lijn met de afspraak in het Energieakkoord dat de kosten met 40% gereduceerd worden. Zie de tabel hieronder.

Daar komen de kosten van het netwerk op zee van TenneT van ca 1,5 ct/kWh nog bij. De totale maximale kostprijs van windenergie op zee inclusief daalt dus komende jaren van 13,9 naar 11,5 ct/kWh.

Bij de windparken op zee is de eigenaar verplicht de installaties aan het einde van de levensduur op te ruimen en daarvoor moet al bij de bouw van het windpark een financiële garantie voor geleverd worden.

Deze vergelijking lijkt te laten zien dat windenergie op land per kWh in Nederland aanzienlijk goedkoper is dan stroom uit een nieuwe kerncentrale in Europa. En dat de kostprijs van windenergie op zee er komende jaren ook onder zal duiken.

Vergelijking kostprijs over de hele levensduur

Om de kosten van elektriciteit uit verschillende bronnen echt goed te vergelijken moet je kijken naar de kosten en de elektriciteitsproductie over de hele levensduur van een project. De zogenaamde ‘Levelised Costs of Electricity‘ of LCOE. Het Amerikaanse bureau Lazard maakt elk jaar een overzicht van de LCOE van elektriciteitsproductie uit verschillende bronnen in de VS. In de meest recente studie van Lazard zijn de kosten van windenergie op land 3,2 tot 7,7 dollarcent per kWh en van kernenergie  9,7 tot 13,6 dollarcent per kWh.

De omstandigheden en cijfers voor de VS zijn anders, maar de conclusie vergelijkbaar. Windenergie is per geproduceerde kilowattuur goedkoper dan stroom uit een nieuwe kerncentrale.

Kosten CO2-reductie in Nederland

Op 9 april 2016 werd het Interdepartementale Beleidsonderzoek (IBO) naar de kostenefficiëntie van CO2-reductiemaatregelen gepubliceerd.  Hierin wordt voor CO2-reductie in Nederland naar alle mogelijk opties gekeken. Voor 2030 wordt daarbij ook kernenergie meegenomen. De resultaten voor CO2-reductie in 2030 voor windenergie en kernenergie zijn als volgt:

• windenergie op land: €20 per ton CO2-reductie
• windenergie op zee: €65 per ton CO2-reductie
• kernenergie: €65 per ton CO2-reductie

De kostenberekening voor windenergie is daarbij inclusief de systeemkosten voor balancering en op- en afschakelen van centrales. Bij kernenergie is €0,6 miljard meegerekend voor de eindberging van radioactief afval. De kosten voor de ontmanteling van de kerncentrale is niet meegenomen omdat deze buiten de zichtperiode van de berekening vallen (door de lange levensduur van kerncentrales). In een gevoeligheidsanalyse schatten ECN en PBL dat meerekenen van een reserve voor de ontmantelingskosten  bij aanvang zou kunnen neerkomen op meerkosten van €17 per ton CO2-reductie. 

Ook deze studie bevestigt dat windenergie op land aanzienlijk goedkoper is dan een nieuwe kerncentrale. En dat de kostprijs van windenergie op zee ongeveer gelijk is aan die van kernenergie als je voor windenergie de kosten van back-up (voor als het niet waait) meeneemt.