Op internet en elders wordt nog regelmatig verwezen naar een krantenartikel uit het AD van juli 2019 waarin gesteld werd dat elke kerncentrale tijdens zijn leven €5 miljard verlies maakt. Dat klopt niet. De economische analyse die het Duitse DIW uitvoerde -en waarop het AD-artikel is gebaseerd- ging alleen over nieuwe kerncentrales in Westerse landen. In andere landen liggen de bouwkosten van nieuwe kerncentrales veel lager en dat was in het verleden ook in het Westen het geval. Daarnaast heb ik kritiek op de manier waarop DIW de analyse van de toekomstige stroomprijs presenteerde. De conclusie dat elke kerncentrale verlies leidt over zijn levensduur klopt niet. Dat het lastig is om nieuwe kerncentrales in het Westen winstgevend te krijgen klopt wel.
Ik heb op energiegebied nog niet vaak meegemaakt dat een krantenartikel zo lang een rol bleef spelen als het artikel ‘Duur en gevaarlijk: elke kerncentrale maakt tijdens leven 5 miljard euro verlies’ uit het Algemeen Dagblad van juli 2019. Helaas valt zowel op het krantenartikel als het onderzoek waarop het gebaseerd is het nodige aan te merken.
Het AD stelde in het artikel dat geen enkele kerncentrale ter wereld over levensduur winstgevend is geweest, ook niet in Frankrijk. De koppenmaker van het AD maakte het nog erger door boven het artikel te zetten dat elke kerncentrale tijdens leven 5 miljard euro verlies maakt. Ik zette vorig jaar op twitter al een reeks berichten waarin ik probeerde uit te leggen waarom dit niet klopt. Omdat het artikel nog steeds vaak gebruikt wordt als referentie schrijf ik er nu alsnog ook een blog over.
DIW rapport berekende winstgevendheid alleen van nieuwe kerncentrales in het Westen
Het artikel in het AD was gebaseerd op een rapport van DIW Berlin ( Deutsches Institut für Wirtschaftsforschung). De economische berekeningen die DIW daarin beschrijft gaan helemaal niet over alle kerncentrales in de wereld. De berekeningen zijn gebaseerd op de bouwkosten voor nieuwe kerncentrales in de VS en Europa, die door DIW geschat worden op €4000-9000 per kilowatt (kW) vermogen. In het rapport staat er ook bij dat het gaat om kerncentrales van de generatie III/III+. Voor nieuwe kerncentrales die momenteel gebouwd worden in de VS en Europa komt die kostenschatting redelijk overeen met die van bijvoorbeeld MIT. In het verleden lagen de bouwkosten van kerncentrales echter aanzienlijk lager. Voor Frankrijk voor de periode 1971-1991 geeft MIT bijvoorbeeld $2000-3000/kW (in 2017 dollars) ofwel €1700-2600/kW. Die oudere en goedkopere centrales in het Westen zitten dus niet in de analyse van DIW. DIW beschrijft zelf ook in een voetnoot in het rapport dat de bouwkosten in het verleden veel lager waren. Volgens MIT liggen de bouwkosten voor nieuwe kerncentrales momenteel in bijvoorbeeld Zuid-Korea (ca. €3400/kW) en China (ca. €2100-4500/kW)ook aanzienlijker lager. Kortom, de economische analyse van DIW zegt alleen iets over de winstgevendheid van nieuwe kerncentrales in het Westen, niet over oudere kerncentrales in het Westen en niet over kerncentrales in andere regio’s in de wereld.
DIW rapport uit 2018 gaf overzicht van alle kerncentrales in de wereld, maar berekende de winstgevendheid niet
Het rapport van DIW geeft ook een kort overzicht van alle kerncentrales in de wereld (in hoofdstuk 2). Dat is gebaseerd op een ander rapport van DIW uit 2018 waarin de ontwikkeling van kernenergie uitvoerig beschreven wordt voor alle landen in de wereld die kerncentrales hebben. In dat rapport wordt geconcludeerd dat bij alle kerncentrales de overheid een rol gespeeld heeft, maar wordt niet berekend of deze centrales winstgevend waren. In het persbericht van DIW uit juli 2019 wordt in mijn ogen niet voldoende onderscheid gemaakt tussen deze twee analyses: enerzijds een beschrijvende analyse uit 2018 met als conclusie dat bij alle kerncentrales in de wereld de overheid op enige wijze een stimulerende rol heeft gespeeld en anderzijds een economische analyse uit 2019 waarin de winstgevendheid van nieuwe kerncentrales in het Westen wordt berekend. Ik begrijp dus wel dat de journalist van het AD op het verkeerde been werd gezet.
Bij de meest optimistische aannames van DIW zou nieuwe kerncentrale volgens mij wel winstgevend zijn
Tot slot nog heb ik nog een meer technische vraag over de DIW-berekeningen van de winstgevendheid van nieuwe kerncentrales in VS en Europa. DIW beschrijft dat een Monte Carlo analyse is uitgevoerd waarbij de aannames voor de belangrijkste factoren (bouwkosten, toekomstige stroomprijs, kapitaalkosten etc.) zijn gevarieerd. In het rapport staat de onderstaande grafiek met de resultaten voor de winstgevendheid (op de x-as). De winstgevendheid is in alle gevallen negatief. In de simulatie maken nieuwe kerncentrales in alle situatie over de hele levensduur verlies, met een gemiddeld verlies van €5 miljard (nu begrijpt u waar de kop boven het artikel in het AD vandaan kwam).
Gezien de aannames is het logisch dat een nieuwe kerncentrale in de meeste van de berekende situaties verliesgevend is en dat komt overeen met de daadwerkelijke situatie. Ik kan me echter niet voorstellen dat dat ook het geval is in een aantal van de meer extreme situaties die vallen binnen de bandbreedte die DIW beschrijft voor de Monte Carlo analyse. In de Monte Carlo analyse heeft DIW naar groot aantal varianten gekeken met verschillende bouwkosten (CAPEX tussen €4000 en €9000 per kW), financieringskosten (WACC tussen 4% en 10%) en toekomstige stroomprijs (tussen €20 en €80 per MWh). DIW rapporteert dat alle varianten als resultaat een negatieve Netto Contante Waarde geven (dat wil zeggen dat de fictieve nieuwe kerncentrale over de aangenomen levensduur van 40 jaar verliesgevend is).
Als de kosten de laagst mogelijke waarde hebben en de stroomprijs de hoogst mogelijke waarde, dan zou er volgens mij wel degelijk een positief resultaat uit de sommen moeten komen. Concreet: als ik reken met de laagst mogelijke bouwkosten (CAPEX) volgens de ranges van DIW van €4000/kW, de laagst mogelijke kapitaalskosten (WACC) van 4% en de hoogst mogelijke stroomprijs van €80/MWh over de hele levensduur van 40 jaar, dan komt er volgens mij wel degelijk een positieve netto contante waarde uit de berekening.
Ik vermoed dat dit komt omdat DIW niet gerekend heeft met een vaste stroomprijs over de hele levensduur, maar de stroomprijs voor elk jaar gevarieerd heeft tussen €20 en €80 per MWh. Als DIW dat gedaan heeft, dan is de gemiddelde stroomprijs over de hele levensduur voor elke run in de Monte Carlo analyse dicht bij de €50/MWh (de jaren met hogere en lagere stroomprijzen middelen tegen elkaar uit). Iemand anders op twitter kwam vorig jaar tot een vergelijkbare hypothese. Ik heb DIW vorig jaar op twitter gevraagd hoe ze de stroomprijs hebben gemodelleerd in de Monte Carlo analyse, maar daarop geen antwoord gekregen.
Op zich is de aanname dat de stroomprijs de komende 40 jaar gemiddeld €50/MWh is helemaal niet gek of pessimistisch. Maar als ik lees dat in een Monte Carlo analyse de stroomprijs gevarieerd is tussen de €20 en €80 per MWh, dan verwacht ik dat er ook varianten zijn doorgerekend met een gemiddelde stroomprijs van 80/MWh. Niet omdat dat een realistisch scenario zou zijn (dat is het niet), maar omdat het binnen de bandbreedte valt die DIW beschrijft.
Tot slot
Concluderend vind ik dat het AD-artikel ten onrechte stelde dat alle kerncentrales in de wereld verliesgevend zijn. Ik vind ook dat het persbericht van DIW uit juli 2019 op dit punt niet zorgvuldig was.
Dat wil niet zeggen dat nieuwe kerncentrales in onze contreien makkelijk te realiseren zijn. Sterker nog, nieuwe kerncentrales komen in het Westen zeer moeizaam tot stand, mede door de hoge bouwkosten en vertraging bij de bouw. Een nieuwe kerncentrale kan er alleen komen met forse financiële steun van de overheid, zoals de zoektocht van de Britse overheid naar een geschikt subsidiemodel voor nieuwe kerncentrales laat zien.
Energieblog van Jasper Vis 